Po II wojnie światowej Polska straciła wschodnie tereny na rzecz ZSRR. W zamian otrzymała ziemie należące do III Rzeszy. Nowe władze nazwały je Ziemiami Odzyskanymi.
Nazwa nawiązywała do czasów, gdy ziemie te były pod polskim panowaniem. Ziemie Odzyskane obejmowały część Warmii, Mazur, Pomorza Zachodniego, Wielkopolski i Śląska.
Kluczowe wnioski
- Ziemie Odzyskane stanowiły około jedną trzecią terytorium powojennej Polski.
- Termin „Ziemie Odzyskane” po raz pierwszy użyto oficjalnie w 1938 roku.
- Pomorze Zachodnie miało długą historię związków z Polską.
- Warmię i Mazury tradycyjnie zamieszkiwały ludy bałtyckie.
- Decyzje z lat 40. XX wieku wpłynęły na obecne rozumienie historii Polski.
Historia Ziem Odzyskanych
Pierwsze wzmianki o dzisiejszych obszarach Polski pojawiły się w V wieku p.n.e. Grecki historyk Herodot opisał je w swoim dziele. Rozwój plemion słowiańskich doprowadził do powstania pierwszych nowożytnych struktur państwowych.
W 960 roku władzę objął pierwszy historyczny władca Polan, Mieszko I. Przejął on kontrolę nad znaczną częścią obecnych Ziem Odzyskanych.
Polska za panowania Mieszka I
Mieszko I, książę piastowski, rozszerzył granice państwa piastowskiego na północ. Kontrolował m.in. Pomorze Zachodnie. Mieszko I odnosił sukcesy w podporządkowywaniu tego obszaru.
Pomorze Zachodnie pod panowaniem Piastów
Późniejsze walki Bolesława Krzywoustego sugerują, że podbój Pomorza Zachodniego nie był łatwy. Możliwe, że nie zakończył się pełnym sukcesem.
Za panowania Bolesława Chrobrego Pomorze łatwo odpadło od Polski. To wskazuje, że region był raczej zhołdowany niż włączony do państwa.
„Tajemnicą pozostaje, jak długo i z jakim skutkiem trwały walki Mieszka o ten region.”
Łużyce – okresowo powiązane z Polską
Łużyce były czasami częścią Polski. W 1002 roku Bolesław I Chrobry włączył je do swojego królestwa. Pokój w Budziszynie w 1018 roku potwierdził to.
Później region stał się częścią niemieckiej Marchii Miśnieńskiej. Jednak Łużyce nadal miały związki z Polską. Gubin należał do polskiego księcia Henryka Brodatego.
W latach 1697-1763 Łużyce były w unii polsko-saskiej. Rządzili wtedy August II i August III. To pokazuje, jak ważny był ten region dla Polski.
- W 1002 roku Bolesław I Chrobry przyłączył Łużyce do Polski
- Następnie Łużyce znalazły się pod panowaniem niemieckim
- W średniowieczu region był okresowo związany z Polską, np. Gubin należał do Henryka Brodatego
- W XVII-XVIII wieku Łużyce były w unii polsko-saskiej za panowania Augustów
Łużyce często zmieniały przynależność polityczną. Mimo to, zawsze były blisko związane z Polską. Ich historia jest ściśle spleciona z dziejami Polski Piastów.
Wpływy niemieckie na Ziemiach Odzyskanych
Prusy Wschodnie pod panowaniem niemieckim
Prusy Wschodnie nie należały do państwa Piastów czy Jagiellonów. Jedynie Prusy Książęce były przez pewien czas lennem. Te tereny długo pozostawały pod panowaniem niemieckim.
Różniły się od innych regionów włączonych do Polski po wojnie. Cechował je brak związków z Polską i dominacja obcych wpływów.
Po II wojnie światowej Ziemie Odzyskane weszły w skład Polski. Obszar ten był jednak mocno zniszczony. W Kostrzynie nad Odrą zniszczenia sięgały 95%.
Większość infrastruktury była uszkodzona lub zniszczona. Ponad 70% mostów i 25% dróg nie nadawało się do użytku. Większość zakładów i firm również ucierpiała.
Na wsi sytuacja była równie trudna. 78% gruntów ornych leżało odłogiem. Straty w inwentarzu żywym wynosiły od 80% do 90%.
„Obawa przed powrotem Niemców i niepewność co do przyszłości przyczyniała się do zahamowania rozwoju i inwestycji na Ziemiach Odzyskanych.”
Polska podjęła działania, by zintegrować nowe terytoria. Proces ten był trudny i wymagał wielu wysiłków. Trzeba było przezwyciężyć skutki długotrwałej dominacji obcych wpływów.
Pozostałe ziemie w granicach Polski
Śląsk to region o bogatej historii. Przez wieki znajdował się pod panowaniem różnych dynastii. Jego związki z Polską sięgają czasów wczesnopiastowskich.
Pomimo 700 lat obcych rządów, Śląsk zachował polskie korzenie. Jego historia jest ściśle spleciona z dziejami naszego kraju.
Śląsk – władza Piastów i Czech
Piastowie przez lata rządzili różnymi częściami Śląska. Za Bolesława Krzywoustego region był w granicach Polski. Jednak po zjednoczeniu kraju Śląsk nie wszedł w jego skład.
Od czasów Władysława Łokietka Śląsk był pod kontrolą Czech, potem Niemiec. Tylko półtora wieku należał do zjednoczonej, wczesnopiastowskiej Polski.
Mimo długich rządów obcych, Śląsk zachował związki z Polską. To dziedzictwo widać w kulturze, architekturze i mentalności mieszkańców regionu.
