Szerszenie europejskie to największe osowate w Europie Środkowej. Występują często w Polsce, również blisko ludzkich domów. Mimo groźnego wyglądu, nie są tak niebezpieczne, jak się powszechnie uważa.
Użądlenie szerszenia jest bolesne, ale zwykle nie zagraża życiu. Wyjątkiem są osoby uczulone. Warto jednak zachować ostrożność w pobliżu tych owadów.
Kluczowe wnioski
- Szerszenie europejskie są największymi osowatymi występującymi w Europie Środkowej
- Występują pospolicie w Polsce, często w pobliżu siedzib ludzkich
- Mimo groźnego wyglądu, są mniej agresywne niż osy i trudniej je sprowokować do ataku
- Użądlenie szerszenia jest bolesne, ale zazwyczaj nie stanowi zagrożenia życia
- Należy zachować ostrożność w obecności szerszeni, szczególnie dla osób uczulonych
Czym są szerszenie?
Szerszenie to duże owady z rodziny osowatych. Spokrewnione z osami, odgrywają ważną rolę w ekosystemach. Zapylają rośliny i kontrolują populacje innych owadów.
Mimo groźnego wyglądu, szerszenie są fascynujące. Potrafią boleśnie użądlić, ale są intrygującymi stworzeniami wartymi poznania.
Wygląd szerszeni
Szerszeń europejski (Vespa crabro) występuje w Polsce. Może osiągać 3,5 centymetra długości. Ma masywne ciało z czarnym tułowiem i rudymi plamami.
Odwłok szerszenia jest żółty w czarne pasy. Owad ma silne żuwaczki i rozwinięte narządy zmysłów. Pomagają mu one w szukaniu pokarmu i budowaniu gniazd.
Przystosowanie szerszeni do życia wśród ludzi
Szerszeń dobrze przystosował się do życia blisko ludzi. Chętnie zakłada gniazda na strychach i w budynkach gospodarczych. Często buduje je też pod okapami dachów.
Do budowy gniazd używa różnych materiałów, w tym zeskrobanych włókien roślinnych. Szerszenie są zwykle spokojne. Stają się agresywne tylko w obronie gniazda lub młodych.
„Największe gniazda szerszeni mogą być zamieszkiwane nawet przez 700 czy tysiąc robotnic.”
Gdzie szerszenie budują gniazda?
Szerszenie wybierają suche i osłonięte miejsca na gniazda. Często są to dziuple drzew, szczeliny w ścianach lub strychy. Szerszenie europejskie lubią też skrzynki lęgowe dla ptaków.
Miejsca zakładania gniazd
Królowa szerszenia zaczyna budowę gniazda wczesną wiosną. Używa do tego włókien zeskrobanych z roślin. Zwilża je śliną i formuje w papkowatą masę.
Z tej masy buduje zewnętrzną powłokę gniazda. Tworzy też komórki wewnątrz, gdzie składa jaja.
Proces budowy gniazda
- Królowa wykorzystuje zeskrobane z roślin włókna do stworzenia papkowatej masy.
- Z tej masy buduje ona zewnętrzną powłokę gniazda oraz komórki wewnątrz.
- Po złożeniu jaj, królowa jest karmiona przez robotnice, które następnie zajmują się rozbudową gniazda i obroną terenu wokół niego.
- Gniazda szerszeni mogą osiągać nawet do 50 cm średnicy i pomieścić nawet do 400 osobników.
„Szerszenie często wybierają suche, osłonięte i zadaszone miejsca do zakładania gniazd, takie jak dziuple drzew czy szczeliny w budynkach.”
Szerszenie budują gniazda z włókien roślinnych. Przerabiają je na papkowatą masę. Z niej tworzą powłokę gniazda i wewnętrzne komórki.
Królowa składa jaja w tych komórkach. Potem robotnice rozbudowują gniazdo i bronią go.
Czy szerszenie żyją w ziemi?
Szerszenie europejskie nie budują gniazd pod ziemią. Wybierają suche, zadaszone miejsca. Można je spotkać w dziuplach, szczelinach budynków lub na strychach.
Rzadko znajduje się gniazda szerszeni w ziemnych norach. Częściej widuje się je wysoko, pod okapami dachów. Preferują osłonięte przestrzenie nad ziemią.
Średnia liczba szerszeni w gnieździe wynosi około 400 osobników. Są aktywne przez ponad 22 godziny dziennie. Czasem polują nawet w nocy.
„Szerszenie europejskie żyją w rodzinach, podobnie jak wilki, jednak ich terytoria nie są aż tak obszerne i ich życie rodzinne jest bogate.”
Szerszenie mogą budować gniazda w ziemi, ale to rzadkość. Wybierają głównie suche i osłonięte miejsca. Podziemne kryjówki nie są ich ulubionym siedliskiem.
Czym się żywią szerszenie?
Szerszenie jedzą zarówno rośliny, jak i zwierzęta. Dorosłe osobniki wolą pokarm roślinny. Chętnie zajadają się owocami, nektarem i sokami drzew.
Szerszenie lubią dojrzałe owoce i słodkie resztki. Często można je zobaczyć na jabłkach, gruszkach czy winogronach. Chętnie zjadają też konfitury i miód.
Larwy szerszeni jedzą głównie inne owady. Robotnice przynoszą im muchy, gąsienice i pszczoły. Ten pokarm zwierzęcy jest ważny dla rozwoju młodych.
Pokarm dorosłych szerszeni
- Owoce – jabłka, gruszki, śliwki, winogrona
- Nektar kwiatowy
- Soki drzew (np. jesionów)
- Słodkie resztki po ludziach – konfitury, słodkie napoje, miód
- Zeskrobywana kora z młodych pędów drzew i krzewów (wykorzystywana do budowy gniazd)
Pokarm larw szerszeni
Larwy szerszeni jedzą głównie inne owady. Oto niektóre z nich:
- Muchy
- Gąsienice
- Pszczoły
„Szerszenie preferują słodkie letnie owoce, takie jak jabłka, gruszki, śliwki i winogrona, stanowiące dla nich atrakcyjne pożywienie.”
Biologia szerszeni
Szerszeń to owad z wyraźną hierarchią. Na szczycie stoi płodna samica, zwana królową. Wiosną zakłada gniazdo i składa jaja. Z nich wykluwają się pierwsze robotnice.
Robotnice mają ważne zadania. Rozbudowują gniazdo i bronią terytorium. Karmią też kolejne larwy, zapewniając wzrost kolonii.
Pod koniec lata pojawiają się samce i nowe płodne samice. Samice po zapłodnieniu opuszczają gniazdo. Szukają schronienia na zimę, by przetrwać.
Stara królowa ginie jesienią. Robotnice i samce również umierają z nadejściem chłodów. Cykl ten powtarza się co roku. Nowa społeczność szerszeni powstaje wiosną.
| Charakterystyka | Wartość |
|---|---|
| Liczebność rodzin szerszeni w pełni lata | od około 400 do 1000 osobników |
| Wysokość gniazda szerszeni | do 60 cm |
| Stosunek szerszeni do ludzi | bardziej nieśmiałe i pokojowo nastawione od os |
| Preferowane pożywienie | dojrzałe owoce, soki roślin, nektar |
| Długość życia rodziny szerszeni | sześć-siedem miesięcy |
„Gniazda szerszeni rzadko są umieszczone wolno na suficie, chętniej wybierają szczeliny i dziuple.”
Znaczenie gospodarcze szerszeni
Szerszenie mają niejednoznaczną rolę w gospodarce. Jako drapieżniki ograniczają populacje szkodliwych owadów. To może być korzystne dla rolnictwa i leśnictwa.
Jednak same szerszenie mogą szkodzić uprawom. Uszkadzają dojrzewające owoce i młode pędy drzew owocowych. Ich obecność blisko domów bywa uciążliwa, a nawet niebezpieczna.
Użądlenia są bolesne, szczególnie dla alergików. Czasem trzeba usuwać gniazda szerszeni, gdy są za blisko ludzi.
| Korzyści | Zagrożenia |
|---|---|
| Ograniczanie populacji szkodników | Uszkadzanie upraw |
| Użyteczność w rolnictwie i leśnictwie | Niebezpieczeństwo użądleń |
Rola szerszeni w ekosystemie jest złożona. Mogą pełnić korzystne funkcje, ale też powodować szkody. Czasem ich wpływ wymaga działań ograniczających populację.
Jad szerszeni
Jad szerszeni zawiera więcej toksyn niż jad os i pszczół. Użądlenie powoduje silny ból, pieczenie i obrzęk. U osób uczulonych może wystąpić groźna reakcja alergiczna.
Zwykle użądlenie nie zagraża zdrowiu. Jednak alergicy powinni natychmiast szukać pomocy medycznej.
Skutki użądlenia
Reakcje na użądlenie szerszenia zależą od wrażliwości organizmu. Większość ludzi odczuwa silny ból i obrzęk, które ustępują po kilku godzinach.
Rzadko występują reakcje alergiczne, takie jak obrzęk twarzy czy duszności. Są one poważnym zagrożeniem i wymagają natychmiastowej pomocy lekarskiej.
Postępowanie po użądleniu
- Jak najszybciej usunąć żądło z miejsca ukąszenia.
- Chłodzić miejsce użądlenia, aby zmniejszyć obrzęk i ból.
- Obserwować poszkodowanego przez kilka godzin i w razie potrzeby wezwać pomoc medyczną.
- W przypadku wystąpienia objawów wstrząsu anafilaktycznego, taka osoba wymaga natychmiastowej konsultacji lekarskiej.
Przestrzeganie tych zaleceń pomoże ograniczyć skutki użądlenia przez szerszenia. Zapewni to bezpieczeństwo poszkodowanej osobie.
Wniosek
Szerszenie europejskie nie są tak groźne, jak się powszechnie uważa. Ich użądlenie jest bolesne, ale zwykle nieszkodliwe. Jednak dla alergików mogą stanowić poważne zagrożenie.
Gniazda szerszeni blisko domów mogą stwarzać niebezpieczeństwo. Ważne jest, by szybko reagować na pojawienie się tych owadów. Należy zapobiegać zakładaniu gniazd i bezpiecznie je usuwać.
Podsumowanie informacji o szerszeniach oraz zagrożenia związane z szerszeniami pokazują, że ochrona przed szerszeniami jest kluczowa dla bezpieczeństwa ludzi.
Szerszenie odgrywają ważną rolę w ekosystemie. Są częścią łańcucha pokarmowego zwierząt. Dlatego należy zachować ostrożność, ale nie dążyć do ich całkowitego wyeliminowania.
